پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- امیر مسروری- داعش ( دولت اسلامی عراق و شام) زمانی تأسیس شد که جریان تکفیری از عراق وارد سوریه شد و با الحاق چند گروه تروریستی در سوریه خود را داعش نامید و درنهایت با بازگشت به عراق و اشغال بخش‌های مهمی از سرزمین شامات خود را دولت اسلامی نام‌گذاری کرد. خلافت خود خوانده بغدادی بعد از آزادسازی الانبار، تکریت، بیجی و درنهایت بخش شرقی موصل رو به اضمحلال رفت و درنهایت با فتح مسجد نوری تمام شد! چند روز قبل هم روس‌ها اعلام کردند ابوبکر البغدادی را در ماه می سال جاری میلادی در حمله‌ای که هواپیماهای روسی به یک پایگاه داعش در حومه رقه انجام دادند کشته شد. این موضوع از سوی منتقدان حضور روسیه در سوریه مورد انکار قرار گرفت تا آنکه شواهد نشان از جدی بودن این خبر می‌دهد. 

در نماز جمعه خلافت داعش در شهر مرزی اشغال‌شده تل عفر، به ناگاه با آوردن اسم ابوبکر البغدادی، خطیب داعش گریه می‌کند و زمزمه‌های مرگ بغدادی جدی‌تر می‌شود تا اینکه امروز خبری مبنی بر مجازات قید کننده خبر کشته شدن بغدادی توسط داعش با پنجاه ضربه شلاق منتشر شد. اعلام خبر مرگ یا عدم اعلام او می‌تواند چند فایده مهم برای بازیگران فرا منطقه‌ای داشته باشد. مهم‌ترین آن این حادثه با حمله هواپیماهای روسی که توسط دولت سوریه دعوت به عملیات در این کشور شدند صورت گرفت، از سوی دیگر طرح آمریکا باری مبارزه واقعی با داعش را مسدود می‌گذارد و برای حضور داعش در منطقه پرونده جدیدی باز نمی‌کند. درواقع موضوع داعش به‌نوعی در حوزه سیاست بین‌الملل جمع می‌شود. 

ولی این سؤال باقی می‌ماند، دوران پسا داعش با چه مشکلاتی مواجه هستیم؟!

الف) داعش یا اسم جدید

داعش پس از کشته شدن ابوبکر البغدادی و از دست دادن بخش‌های مهمی از خاک سوریه و عراق و در صورت استمرار الحاق نیروهای حشدالشعبی عراق و نیروهای مقاومت در سوریه، جایی برای باقی ماندن در این دو کشور ندارد و طرح آمریکایی‌ها برای نگه‌داشتن داعش در نوار مرزی سوریه و عراق به شکست می‌انجامد. اینجاست که داعش یا با اسم جدید یا با موقعیت جدید در جای دیگر از غرب آسیا مستقر می‌شود و باید داعش تحت تعقیب مقاومت قرار گیرد. اگر این اتفاق رخ ندهد باید شاهد دوباره تمامی مشکلات ایجادشده در یک جغرافیای دیگر باشیم

ب) ماندن تفکر داعش در منطقه

مناطق آزادشده چالشی مهم برای دولت‌های مرکزی هستند. آن‌ها با دو سال فرمان روایی داعش در این مناطق مواجه‌اند که بر روی ذهن و روح جامعه و مردم آن منطقه تأثیر گذاشته است. به واقع این موارد موضوعاتی نیست که به راحتی از کنار آن بتوان عبور کرد. دولت‌های مرکزی حالا می‌بایست آسیب‌های ذهنی و موضوعی ایجادشده از عناصر داعش را برطرف سازند و برای این کار نیاز به یک مجموعه فکری و محتوایی دارند که متأسفانه به دلیل درگیری مباحث امنیت سخت، این موضوعات در اولویت نیست. درواقع مهم‌ترین آینده داعش بقای تفکر داعش در مناطق آزادشده است و می‌تواند چالشی جدید برای دولت‌های مستقر به وجود آورد.

ج) بازگشت عناصر سرخورده!

عناصر سرخورده داعش با شکست به کشورهای خود برمی‌گردند. عناصری که فعالیت افراطی‌شان از یک تبلیغ یا یک تظاهرات در کشوری بالاتر رفته و با انواع سلاح‌های نظامی و تهاجمی آموزش دیدند و در میدان نبرد، جنگ کردند. این عناصر چالش جدید نهادهای امنیتی فرا منطقه‌ای است. بخش مهمی از این عناصر از اروپا و آفریقا ( تونس و مصر ولیبی و…) به داعش در سوریه و عراق ملحق شدند و در صورتی که برگردند بدون نظارت و کنترل می‌توانند تهدید بالقوه‌ای باشند زیرا شبکه ارتباطی خود را حفظ می‌کنند و هر کدام یک بمب متحرک هستند. در چنین شرایطی بهترین کار ارتباط دستگاه‌های امنیتی کشورهای مورد هدف با سازمان اطلاعات عراق و سوریه است و درواقع همراهی امنیتی این دستگاه‌ها برای استفاده از تجربیات سیستم امنیتی عراق و سوریه. 

بازگشت عناصر سرخورده فقط بازگشت تهدیدآمیز امنیتی نیست. آن‌ها با اعتقاد به دولت اسلامی و دارالاسلام  به سراغ مناطق تحت تسلط داعش رفتند و می‌توانند به یک ضدتبلیغ اسلام تبدیل شوند و حضورشان نوعی اسلام هراسی را ترویج کنند. بخشی از این افراد در کشورهای عراق و سوریه ازدواج کردند و حالا مشکل تابعیت یا همراهی خانواده‌ها با آنان را هم دارند. 

به واقع چالش آینده داعش با اعلام مرگ ابوبکر البغدادی به یک چالش جدی برای جهان تبدیل می‌شود. اینکه آمریکایی‌ها هنوز نسبت به این موضوع اعلام نظری نداشتند و خود داعش نیز تمایلی برای  رد یا تأیید این خبر ندارد نشان از پیچیده بودن معادلات داعش در روزها و ماه‌های آینده است.