یکی از این قضات، سید ولی‌الله حسینی است که رسیدگی به پرونده‌های بزرگی مانند عقرب سیاه را در کارنامه دارد. این قاضی 44 ساله، در مقطع دکتری رشته حقوق عمومی از دانشگاه شهید بهشتی فارغ‌التحصیل شده، 24 سال است در دستگاه قضا فعالیت می‌کند و از سال 82 به عنوان بازپرس قتل در تهران به عنوان چهره رسانه‌ای مطرح شد. حالا پس از ریاست دادگستری پاکدشت، به عنوان قاضی دادرس دادگاه کیفری تهران و معاون قضایی رئیس‌کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران روی صندلی ریاست مجتمع قضایی شهید محلاتی تهران تکیه زده است.

به اعتقاد او، قاضی هم باید جامعه‌شناسی بداند، هم با روان‌شناسی آشنا باشد. بازپرس سابق جنایی تهران می‌گوید: قاضی نباید فقط به قانون نگاه کند، باید مفسر قانون هم باشد. برتری یک قاضی در سلامت، دانش، شجاعت و به‌روز بودن اوست. یک قاضی سالم زیر بار هیچ دستوری برای مخدوش کردن عدالت نمی‌رود. برای همین است که در بسیاری از کشورها پس از احراز سلامت و عدالت یک حقوقدان به او اجازه قضاوت و ورود به دادگستری می‌دهند.

سرپرست مجتمع قضایی شهید محلاتی انتقادی نسبت به جلسات نقد رای داشت. قاضی حسینی می‌گوید: نقدی منصفانه است که قاضی نقاد در شرایط صدور آن رای قرار گرفته باشد. انبوهی از پرونده روی میز قاضی است. همچنین همیشه در صندوق عقب ماشین قضات انبوهی از پرونده است.

قاضی حسینی درباره سختی کار قضاوت و فرسایشی بودن این شغل اضافه می‌کند: اگر بخواهم قضاوت را با شغل آزاد مقایسه کنم، فردی که شغل آزاد دارد کار و تفریح و استراحتش به دست خودش است، اما قاضی با انواع پرونده با شرایط مختلف رو‌به‌روست. گرفتاری مردم و مشکلات خاص آنها که گاهی قاضی را محرم دردهای خود می‌پندارند، در نظر بگیرید. قاضی روح و روان دارد و آسیب می‌بیند و فرسوده می‌شود.

به گفته وی بسیاری از مسائل سیاسی و اجتماعی هم بر رای قاضی اثر دارد. طرح‌هایی مثل جمع‌آوری اراذل و اوباش پرونده‌ها را زیاد‌تر می‌کند. در کشورهای اروپایی شرایط آرام است و نظم وجود دارد. من فرصت مطالعاتی در آلمان و فرانسه داشتم و از این که قضات آنجا آرام کار می‌کردند، عصبی می‌شدم. پرونده ندارند یا اگر هم باشد کم است و نظم جامعه به همه جا تسری پیدا کرده است.

به عقیده قاضی حسینی، مردم ایران به دلیلی ناآشنایی با قانون، در یک موضوع چند بار طرح شکایت می‌کنند و شکایتشان رد می‌شود و بعد به قاضی و دستگاه قضایی بدبین می‌شوند.

وی به حضور قضات زن در دادگاه‌ها بویژه در محاکم خانواده و اطفال اعتقاد دارد و می‌گوید باید راه را برای ورود آنها باز کرد.

از او درباره تفریح یک قاضی پرسیدیم که توضیح می‌دهد: قاضی تفریحات آنچنانی ندارد. من چهار سال بازپرس ویژه قتل بودم، دو سه روز بیشتر با خانواده بیرون نمی‌رفتم. دختر کوچکم دستورات من را حفظ کرده بود. وقتی بیرون می‌رفتم با عروسک‌هایش بازی می‌کرد و می‌گفت: دستور یک؛ جسد به پزشکی قانونی منتقل شود. اگر کلانتری زنگ می‌زد حتی می‌توانست دستور دهد. من نصفه شب از سر صحنه قتل با لباسی که بوی تعفن گرفته به خانه می‌آمدم و با لباس زیر دوش می‌رفتم.

سرپرست مجتمع قضایی شهید محلاتی قانون مجازات جایگزین حبس را به شرطی مناسب می‌داند که در کنار آن ابزارهای نظارتی هم فعال باشند. او می‌گوید: ما قوانین کشور‌های دیگر را می‌خوانیم و فکر می‌کنیم در کشور ما هم اجرایی می‌شود. برای مثال قاضی در کشور دیگری به جای حبس، کاشت چند نهال را حکم می‌دهد. این حکم در کشور ما با چه ابزار نظارتی اجرایی می‌شود؟ متهم ایرانی به این قانون می‌خندد، چرا که فرهنگسازی نشده است.

وی ادامه می‌دهد: قاضی دادگاهی در یکی از کشور‌های اروپایی، مجرمی را محکوم کرده بود که در کاغذ بنویسد: اشتباهی که من کردم در حد اشتباه یک الاغ بود. این کار بسیار سخت‌تر از زندان و حبس برای آن مجرم است، اما در کشور ما به این مجازات می‌خندند.

سعیده حسن‌خانی