حمیدرضا پوراعتماد روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: پژوهش محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تحت عنوان ‘تغییر در حساسیت مادرانه و تاثیر آن بر مشارکت مادر در درمان نشانه های اتیسم’ دو نکته مهم را نشان داد که اول با آموزش مادران دارای کودکان اتیسم، حساسیت آنها در درک نیازهای کودکان و پاسخ به آنها افزایش می یابد و دوم اینکه میزان مشارکت موثر مادر در برنامه های آموزشی و نوپروری کودک بیشتر می شود و مادر احساس بهتر و تسلط بیشتری نسبت به تعامل با کودک خود می یابد.
وی بر لزوم مشارکت مادران در روند پیشگیری، آموزش و توانبخشی اختلال اتیسم تاکید کرد و گفت: در این تحقیق نشان داده شد که مادران می توانند سهم مهمی در نوپروری کودکان اتیستیک داشته باشند.
رئیس مرکز تهران اتیسم، یکی از عوارض مهم اتیسم را نقص در حساسیت مادرانه اعلام کرد و گفت: علت اصلی این مشکل این است که کودک اتیسمی نیازهای خود را مثل بقیه کودکان ابراز نمی کند. در نتیجه اگر مادر آموزش های لازم را نبیند، نمی تواند نیازهای کودک را بشناسد و به آنها پاسخ مناسب دهد.
وی ادامه داد که در این شرایط، ارتباط مادر – کودک بیش از پیش مخدوش می شود و به تدریج کودک و مادر به وسایل جایگزین ارتباطی (مثلا استفاده از لوازم دیجیتالی برای تغذیه یا آرام کردن کودک) پناه می برند.
پور اعتماد بیان کرد: هرچند این تحقیق نشان داد که حساسیت مادرانه پایین تر از حد مطلوب است اما نکته مهمتر آن است که این موضوع با مداخلاتی قابل افزایش می باشد تا مادران تعامل مناسبی با کودکان خود برقرار کنند.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی با طرح این سئوال که حساسیت مادرانه تا چه حد می تواند اثر مثبت یا منفی بر رفتار والد و کودک دارای اتیسم داشته باشد، گفت: باید تاکید شود که کاهش حساسیت مادرانه منحصر به اختلال اتیسم نیست، بلکه عامل پیشگیرانه از شدت علائم اختلال و عامل تسهیل کننده درمان است.
وی افزود: اساسا خانواده باید نقش فعال در آموزش و نوپروری این افراد داشته باشند. حال، با توجه به اینکه مادران ساعات بیشتری با کودک هستند، روی آنها تاکید می شود، والا پدران هم باید در درمان آنان مشارکت داشته باشند.
پور اعتماد ادامه داد: حساسیت مادرانه یعنی توانایی مادر در درک نیازهای کودک از روی علائم رفتاری و پاسخ مناسب و به موقع به آنهاست؛ حال اگر کودک نتواند نیازهایش را به درستی نشان دهد یا مادر نتواند آنها را تفسیر کند، ارتباط آنها قطع می شود. این در مورد تمام کودکان مصداق دارد، اما در مورد کودکان دارای اتیسم شرایط بسیار شدیدتر و مخرب تر است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: از این رو آموزش مادران کودکان دارای اتیسم، برای افزایش حساسیت مادرانه حائز اهمیت است. ولی متاسفانه، غالباً در روند درمان کودکان از این مسئله غفلت می شود.
وی اظهار کرد: در بهترین شرایط از مادران خواسته می شود که فلان تمرین گفتاری، حرکتی یا آموزشی را با کودک انجام دهند. غافل از اینکه باند ارتباطی بین مادر و کودک وجود دارد یا خیر.
به گفته پوراعتماد، اگر مادری به طور مثال افسرده باشد یا روابط با همسر مختل باشد، نمی تواند تعامل خوبی با کودک خود داشته باشد در این حالت با رفع مشکلات مادر، می توان تعامل بهتری بین مادر و کودک برقرار کرد و شرایط آموزش و نوپروری کودک دارای اتیسم را تسهیل نمود.
مهدیه قربانی، مجری طرح تغییر در حساسیت مادرانه و تاثیر آن بر مشارکت مادر در درمان و نشانه های اتیسم نیز گفت: این مطالعه نشان داد که با افزایش حساسیت های مادرانه، کیفیت رابطه مادر و فرزند افزایش یافته و مادر در روند درمان کودک نقش بیشتری پیدا کرده است.
قربانی اضافه کرد که شیوع اوتیسم در حال افزایش است از این رو باید به عواملی که اثربخشی درمان را افزایش می‌دهند، توجه ویژه‌ای شود؛ همچنین با توجه به نقش مهم مادران در خانواده های ایرانی، آنان می توانند در درمان کودکان دارای اتیسم خود نقش موثری داشته باشند. این موضوع سال هاست که محور فعالیت مرکز تهران اتیسم می باشد.
وی افزود: حساسیت مادران از طریق یک بسته مداخلاتی افزایش پیدا کرده است و براثر آن مشاهده شده است که هرچه مادران حساسیت بیشتری داشته باشد، می تواند نقش موثرتری در این زمینه داشته باشد.
علمی 1201
خبرنگار: عبدالکریم جبارپور* انتشار: زهره محتشمی پور