سعودی‌ها حدود سه سال پیش همزمان با حمله به یمن در فروردین 94 ائتلاف موسوم به ائتلاف نظامی اسلامی مبارزه علیه تروریسم را پایه‌گذاری کردند. این ائتلاف با ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان متفاوت است؛ ائتلاف عربی‌ای که با عملیات توفان قاطعیت حملات خود را به یمن آغاز کرد. ائتلاف نظامی اسلامی افزون بر عربستان سعودی شامل کشورهای اردن، امارات متحده عربی، پاکستان، بحرین، بنگلادش، بنین، ترکیه، چاد، توگو، تونس، جیبوتی، سنگال، سودان، سیرالئون، سومالی، گابن، گینه، فلسطین، جمهوری کومور، قطر، ساحل عاج، کویت، لبنان، لیبی، مالدیو، مالی، مالزی، مصر، مغرب، موریتانی، نیجر، نیجریه و یمن می‌شود.

ائتلاف کاغذی

عربستان، هدف از تشکیل این ائتلاف را در سال 2015، تحکیم همکاری میان 41 کشور عضو ائتلاف برای هماهنگی و تلاش بیشتر به منظور مبارزه با افراط‌گرایی و تروریسم عنوان کرده بود. با‌وجود این، میدان عمل این ائتلاف نظامی اسلامی که محمد بن سلمان، ولیعهد و وزیر دفاع عربستان تاسیس کرد تاکنون فقط روی صفحات کاغذ بوده است. جالب است، حالا که داعش و دیگر گروه‌های تروریستی در کشورهای عراق و سوریه نفس‌های آخر را می‌کشد، ولیعهد جوان سعودی تصمیم گرفته به طرح خود جامه‌عمل بپوشاند و اوایل آذر با حضور وزرای دفاع کشورهای عضو ائتلاف، از عزم خود برای مبارزه تمام‌عیار با تروریسم سخن براند.

چه کسی تروریست است

براساس گفته‌های عثمان الصالح، دبیرکل این ائتلاف نظامی اسلامی، مبارزه فکری، رسانه‌ای، نظامی و مالی و خشکاندن ریشه پدیده تروریسم از جمله محورهای چهارگانه بیانیه اخیر این ائتلاف در ریاض عنوان شده است.

در نشست وزرای دفاع این ائتلاف، فیلمی به نمایش درآمد که گروه‌های تروریستی را معرفی می‌کرد. ابتدای این فیلم درگیری سال 2001 میان نیروهای مقاومت فلسطین و ارتش صهیونیستی در نزدیکی شهرک‌نشین گیلو در جنوب سرزمین‌های اشغالی به جای فیلمی از گروه‌های تروریستی پخش شد. این گاف بزرگ سبب شد آویخای ادرعی، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی این موضوع را مستمسکی برای تروریستی خواندن گروه‌های مقاومت فلسطینی و حملات ارتش اسرائیل به مردم فلسطین قرار دهد. او در صفحه رسمی خود در توئیتر نوشت: خود عرب‌ها (بر تروریستی بودن گروه‌های فلسطینی) گواهی دادند، آنها با انتشار این فیلم، چه عامدانه و چه سهوی، حق را بیان کردند.

ناتوی اسلامی علیه ایران شکل می‌گیرد؟

راحل شریف، ژنرال چهار ستاره بازنشسته پاکستانی که به عنوان فرمانده کل ائتلاف نظامی اسلامی منصوب شده است، می‌گوید چشم‌انداز مطلوب ائتلاف نظامی اسلامی مبارزه با تروریسم، ایجاد یک واکنش جمعی علیه تروریسم است که قادر به هدایت و هماهنگ کردن تلاش کشورهای عضو با کارایی و اثر بخشی بالا باشد. به گفته او، سال‌های گذشته در منطقه حدود 70 هزار عملیات تروریستی صورت گرفته که بیش از 200 هزار قربانی برجای گذاشته است.

بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، سوگند یاد کرده که تروریست‌ها را از صفحه گیتی محو کند و برای رسیدن به این هدف، از همکاری ائتلاف نظامی اسلامی با عنوان ناتوی اسلامی بهره می‌برد. این ائتلاف رسما 41 کشور عضو دارد، البته آن کشورهایی که اکثر ساکنان آن شیعی مذهب هستند، مانند ایران، عراق و سوریه عضو آن نیستند. قطر نیز به دلیل تحریم اقتصادی و سیاسی از سوی عربستان در آنجا نماینده‌ای ندارد. این ائتلاف اسلامی از کشورهایی تشکیل شده که اتباع آن اکثرا سنی هستند.

اردیبهشت امسال نیز در اجلاس سران کشورهای عربی ـ اسلامی که در ریاض با حضور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تشکیل شد، کشورهای عربی توافق کردند، برای مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه 34 هزار سرباز در اختیار بگذارند. در حالی که تاکنون چنین توافقی عملی نشده، در این دو کشور نبردهای اساسی و تعیین‌کننده علیه تروریسم پایان یافته و نظامیان عراقی و سوری در آستانه در هم کوبیدن نهایی گروه‌های تروریستی هستند.

در حالی ادعا می‌شود که کشورهای عضو این ائتلاف حاضرند با تروریسم بجنگند و با تبلیغات افراط‌گرایان و نیز در عرصه مالی با آنها مقابله کنند و منابع آن کمک را کشف و برملا سازند که برخی کشورهای عضو این اتحادیه از جمله عربستان سعودی از حامیان اصلی داعش به شمار می‌روند.

با وجود این، ولیعهد جوان سعودی چه نقشه‌ای برای ائتلاف نظامی اسلامی مبارزه با تروریسم دارد؟ راحل شریف ادعا می‌کند، هدف ائتلاف مبارزه با کشور یا فرقه‌ای نیست، بلکه علیه دشمنانی بی‌چهره با اعتقاداتی افراطی است. عربستان سعودی که ائتلاف را رهبری می‌کند در همین اواخر با صراحت ایران را به حمایت از تروریسم متهم می‌کند. اگر نیت عربستان سعودی در پس ائتلاف نظامی اسلامی مبارزه علیه تروریسم مبارزه با ایران باشد، تا چه اندازه در رسیدن به این هدف موفق خواهد بود؟

ائتلاف فتنه‌گرها

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی

یکی از دلایلی که امنیت در خاورمیانه نهادینه نمی‌شود و ثبات در این منطقه به‌صورت کامل شکل نمی‌گیرد، این است که بسیاری از رفتارهای بازیگران، رفتاری مرموز است و پس از آن، بدون این که این رفتارهای مرموز مورد بررسی قرار گیرد با رفتارهای جدید این بازیگران روبه‌رو می‌شویم. عربستان سعودی بازیگری است که مرموزترین نقش را در منطقه دارد.

هر گونه ایفای نقش سعودی‌ها در حوزه‌های نظامی و راهبردی آینده منطقه بدون تحقیق و بررسی نقش عربستان در ظهور و سقوط داعش، بی‌اثر خواهد بود. در واقع، داعش سه رگه پشتیبان کرد:‌ رگه‌های عقیدتی، ملی و لجستیک. دو رگه نخست این گروه کاملا از طریق عربستان تزریق و تأمین می‌شد. رگه عقیدتی این گروه را تئوری سلفی‌گری سعودی‌ها شکل می‌داد. رگه دوم آن مالی بود که باز عربستان در صدر حامیان مالی داعش تلقی می‌شود. در رگه لجستیک، نیز آن زمان عربستان یکی از حامیان لجستیک داعش به شمار می‌رفت.

در واقع، دست سعودی‌ها به صورت غیرمستقیم به خون بسیاری از مسلمانان آلوده است و اگر سامانه قضایی منصفانه‌ای در دنیا وجود داشت حتما مقامات عربستان سعودی به دلیل نقشی که در جنایات علیه بشریت داشتند باید به دیوان بین‌المللی کیفری ‌(ICC) معرفی می‌شدند. در این چند سال داعشی‌ها با پول عربستان سعودی و براساس آموزه‌هایی که در مدارس دینی آنها آموخته بودند، دست به فجیع‌ترین کشتارها در عراق و سوریه زدند. بر این اساس، مقامات عربستان سعودی ازجمله دو مقام نخست آن باید در دیوان بین‌المللی کیفری محاکمه شوند، اما پول عربستان بسیاری از کنوانسیون‌های بین‌المللی را ازجمله اساسنامه 1999رم را که دیوان بین‌المللی کیفری بر اساس آن شکل گرفته، به حالت تعلیق درآورده است.

اکنون که داعش شکست خورده و کسانی داعش را شکست دادند که قربانیان اصلی داعش بودند و حالا نیز داعیه‌ای ندارند و تنها دنبال راهبرد مبتنی بر ثبات هستند، در این شرایط نیز همان بازیگران مانند ایران، روسیه، ارتش‌های عراق و سوریه و گروه‌های مقاومت در این دو کشور می‌توانند برای سامان سیاسی آینده تعیین تکلیف کنند.

گرد هم آمدن وزرای دفاع چند کشور دور محور عربستان سعودی، نه با هدف از بین بردن زباله‌هایی است که عربستان با عنوان داعش شکل داده و همچنان مناطق مختلف جهان اسلام را آلوده کرده، بلکه به‌دنبال فتنه جدیدی هستند. آنها دو کانون فتنه را در دستور کارقرار دادند: لبنان و یمن. سعودی‌ها تلاش می‌کنند مرتجعان را در این دو کانون جمع کنند و با پول خود این فتنه جدید را راه‌اندازی کنند. چراکه عربستان سعودی در فضای امروز دنیا و در قالب دیپلماسی عمومی نمی‌تواند سیاست‌های خود را پیش ببرد.

پیش از این هم آمریکا و 44 کشور دنیا ائتلافی را علیه داعش شکل دادند که به علت ناتوانی این ائتلاف در مدیریت تروریسم و سیاست دوگانه‌ای که در پیش گرفته بود با شکست مواجه شد. پرونده داعش رسوایی بزرگ آمریکا و مرتجعین عرب بود و پیروزی مقاومت و راهبرد مبتنی بر ثبات ایران و بازیگرانی مانند روسیه است که در ادامه به این مسیر پیوستند.

کمیل انتظاری