اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد اخیرا موافقت خود را با پیشنهاد دبیر کل این سازمان برای تعیین «مارتین گریفیتس» به عنوان فرستاده سازمان ملل در امور یمن اعلام کردند تا وی دومین نماینده جامعه جهانی برای حل بحران یمن طی سه سال اخیر باشد. پیشتر «آنتونیو گوترش»، دبیرکل سازمان ملل طی نامه ‌ای به شورای امنیت، گریفیتس را برای جانشینی اسماعیل ولد شیخ احمد در این سِمَت معرفی کرده بود. گوترش در نامه به شورای امنیت اعلام کرده که مارتین گریفیتس مهارت بالایی در حل درگیری ‌ها، انجام مذاکرات و میانجی‌گری دارد. طبق اعلام سازمان ملل متحد، گریفیتس پس از موافقت شورای امنیت این سازمان، تا پایان ماه جاری (فوریه) به صورت رسمی مأموریت خود در یمن را آغاز خواهد کرد. پس از انتخاب گریفیتس به عنوان فرستاده جدید سازمان ملل متحد در امور یمن، دولت مستعفی و فراری این کشور ژست حمایتگرایانه از این مأمور سازمان ملل را به خود گرفت.

در همین ارتباط، «احمد بن دغر» نخست وزیر دولت مستعفی و فراری یمن که خود عامل اصلی به راه افتادن فاجعه انسانی کنونی در این کشور محسوب می شود، مدعی شد که دولت یمن از مأموریت گریفیتس حمایت خواهد کرد. وی همچنین مدعی شد که اگر انصارالله به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد متعهد باشد، مأموریت گریفیتس موفقیت آمیز خواهد بود. از سوی دیگر، حزب «کنگره ملی» یمن نیز با انتشار بیانیه ‌ای اعلام کرد: «منصوب شدن گریفیتس به این سمت که تجربه ‌ای طولانی در حل مناقشات و میانجی گری و گفتگو و امور بشردوستانه دارد مایه خوش بینی ‌است. در این بیانیه برای گریفیتس در زمینه پایان دادن به آلام ملت یمن به علت تجاوز و محاصره و ویرانی، و حرکت به سمت صلح فراگیر و دائم آرزوی موفقیت شده است.

عوامل ناکامی مأموریت «ولد الشیخ»

«اسماعیل ولد الشیخ» در سال 2015 توسط سازمان ملل متحد به عنوان یک میانجی بی طرف جهت حل و فصل منازعات میان طرف های درگیر در یمن تعیین شد. با این حال نگاهی به کارنامه عملکرد وی در طول قریب به سه سال گذشته نشان می دهد که چرا وی نتوانست آنگونه که باید و شاید به مسئولیت های محوله به درستی عمل کند. یکی از مهمترین و اصلی ترین عوامل شکست اسماعیل ولد الشیخ در کمک به مردم یمن جهت خروج از بحران کنونی، عدم رعایت اصلی «بی‌طرفی» از سوی وی بود. در واقع، ولد الشیخ طی سالهای گذشته در برخی موارد، به طور کامل ـ ولو به صورت تلویحی ـ به جانبداری از اقدامات رژیم سعودی علیه مردم بی دفاع و بی گناه یمن پرداخت. به عنوان نمونه می توان به یکی از آخرین طرح های ولد الشیخ برای حل و فصل بحران یمن اشاره کرد که در آن نه تنها نامی از عربستان سعودی به عنوان یک طرفِ متجاوز و عامل جنگ‌افروزی در یمن به میان نیامده بود، بلکه از طرف های یمنی، گروه ها و جریان های مقاوم این کشور خواسته شده بود سلاح های خود را روی زمین گذاشته و از مناطق تحت کنترل خود عقب‌نشینی کنند.

این تنها گوشه ای از اقدامات جانبدارانه ولد الشیخ در مسیر حل و فصل سیاسی بحران یمن محسوب می شود. ازجمله عوامل دیگر ناکامی مأموریت ولد الشیخ در یمن، می توان به اعمال فشارهای گسترده از سوی دولت مستعفی و فراری این کشور علیه او اشاره کرد. کارشکنی‌ها و سنگ اندازی های گسترده دولت مستفعیِ تحت الحمایه عربستان سعودی در مسیرِ مأموریت ولد الشیخ، اصرار و پافشاری مقامات رژیم سعودی بر گزینه ناکارآمدِ نظامی علیه مردم بی گناه، تداوم حمایت های تسلیحاتی ایالات متحده آمریکا و دولت انگلیس از ائتلاف متجاوز سعودی و همچنین عدم پشتیبانی رژیم های مرتجع عربی از مأمور سازمان ملل در زمینه حل بحران یمن نیز ازجمله دیگر عوامل مهم شکست مأموریت ولد الشیخ در این کشور تلقی می شوند. این‌ها همه درحالی است که دولت مستعفی یمن در کمال تعجب مدعی است که انصارالله عامل اصلی شکست مأموریت ولد الشیخ بوده است.

گریفیتس کیست؟

درهرصورت، مأموریت سه ساله اسماعیل ولد الشیخ با تمام فراز و فرودها به پایان رسید و نتیجه محسوسی نیز دربرنداشت. اکنون دو هفته تا آغاز رسمی مأموریت گریفیتس در یمن باقی مانده است. اما این سیاستمدار تبعه انگلیس کیست و چه سوابقی را در کارنامه خود دارد؟ «مارتین گریفیتس» یک دیپلمات بین المللی است که سازمان ملل متحد او جزو بزرگترین میانجی هایِ خود در منازعات جهانی قلمداد می کند. گریفیتس اولین مدیر اجرایی مؤسسه «صلح اروپایی» به شمار می رود و از سال 1999 تا سال 2010 این پست را برعهده داشت. او همچنین ریاست دفتر سازمان ملل متحد در دمشق را در پرونده خود دارد و در برهه ای از زمان، نماینده «أخضر الأبراهیمی» فرستاده پیشین سازمان ملل در امور سوریه محسوب می شد. وی به دلیل شهرتی که طی سالهای اخیر به اقتضای مسئولیت های خود در امور بشردوستانه در کشورهای عربی کسب کرده، بارها به دانشگاه‌ها و اندیشکده های کشورهای مختلف جهت سخنرانی دعوت شده و اقدام به ایراد سخنرانی کرده است. وی در میان سال های 2012 تا 2014 طرح های مخلتفی را در راستای «ترویج گفتگوهای سیاسی» و «حل و فصل مسالمت آمیز منازعات» در کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی ارائه کرد. گریفیتس در خصوص بحران یمن، دیدگاه خاصی دارد و در این خصوص معتقد است: «اگر در مقام مقایسه برآیم، باید بگویم که جنگ در یمن با آنچه که در سوریه می گذرد، متفاوت است. در سوریه فرصت برای یافتن یک راه حل وجود دارد اما در یمن هر لحظه که ما وقت را از دست بدهیم، به همان میزان شانس ما جهت تحقق یک راه حل کاهش پیدا می کند، چراکه بحران یمن یک بحران استثنایی و دارای ابعاد انسانی است. این بحران حتی به مراتب بدتر از عراق و جنوب سودان است».

کارشکنی سعودیها آغاز شد

هنوز به صورت رسمی مأموریت «مارتین گریفیتس» در یمن آغاز نشده که کارشکنی های بوق‌های تبلیغاتی و بنگاه های رسانه های رسانه ای وابسته به دربار سعودی که خطِ خبری خود را از خاندان آل سعود دریافت می کنند، کلید خورده است. درهمین ارتباط، روزنامه «عکاظ» که به نوعی سخنگوی دربار پادشاهی عربستان محسوب می شود در مطلبی نوشته است: «ما نسبت به مأموریت فرستاده جدید سازمان ملل در امور یمن خوشبین نیستیم؛ البته این معنای بدبینی مفرط ما در قبال مأموریت گریفیتس هم نیست». این روزنامه عربستان ضمن پافشاری بر مواضع غیراصولی و متوهمانه خاندان سعودی تلاش کرده است تا خواسته ها و مطالبات ریاض در یمن را به گریفیتس دیکته کند. این روزنامه مدعی شده است که مشکل اصلی در یمن، شبه نظامیان حوثی و ایرانی هستند! عکاظ ادعا کرده است که گریفیتس باید بداند که مشروعیت باید به یمن بازگردد و شورای امنیت تصمیم قاطعانه ای را علیه اقدامات ایران در یمن اتخاذ کند. مطرح شدن چنین مواضع متوهمانه ای از سوی روزنامه ای که به عنوان سخنگوی دربار پادشاهی آل سعود شناخته می شود، حاکی از آن است که ریاض حتی با تغییر فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن هم قصد دست کشیدن از سیاست های مخرب سابق خود در این کشور را ندارد و این هیچ معنایی جز «بازگشت به عقب» نخواهد داشت.

سخن پایانی

پر واضح است که گریفیتس مأموریت حل و فصل یکی از پیچیده ترین پرونده های منازعات منطقه‌ای را برعهده گرفته است و مسیری که در پیش روی خود دارد، به هیچ وجه مسیر سهل و آسانی نیست. انتظار می رود که گریفیتس از تجربیات ناموفق ولد الشیخ طی سه سال گذشته درس گرفته و این تجربیات را برای خود عبرت قرار دهد تا همچون سلف خود در تله ناکارآمدی گرفتار نشود. پر واضح است که اولین گام در مسیر تحقق هرگونه راهکار سیاسی جهت برون رفت از بحرانِ فاجعه بار یمن، معرفی عملیات نظامی رژیم سعودی در این کشور به عنوان «تجاوزگری وحشیانه» است. تا زمانی که سازمان ملل متحد به سکوت خود در قبال ماهیت اقدامات رژیم سعودی در یمن ادامه دهد، هیچ راه حلی برای خروج از بحران این کشور یافت نخواهد شد. بنابراین، خروج از بحران یمن مسلتزم معرفی عربستان سعودی به عنوان تجاوزگر در این کشور است؛ گامی که ولدالشیخ طی سه سال گذشته هیچگاه جرأت و جسارت برداشتن آن را پیدا نکرد و در نتیجه سرشکسته و ناکام از ادامه مأموریت محوله به وی انصراف داد.

انتهای متن/