به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شهدای مدافع حرم به نقل از ایسنا، مطالعه زندگی بانوان تربیتیافته در خاندان عصمت و طهارت که خود ستارگانی درخشان در تبیین فضای دینی، اجتماعی و فرهنگی روزگار خویش بوده و الگویی جاودان برای همه در تمامی اعصار هستند، میتواند ما را در پیمودن مسیر حق و تعالی و معنویت […]
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شهدای مدافع حرم به نقل از ایسنا، مطالعه زندگی بانوان تربیتیافته در خاندان عصمت و طهارت که خود ستارگانی درخشان در تبیین فضای دینی، اجتماعی و فرهنگی روزگار خویش بوده و الگویی جاودان برای همه در تمامی اعصار هستند، میتواند ما را در پیمودن مسیر حق و تعالی و معنویت یاری رساند و راههای عملی دفاع از حاکمیت الهی ولی خدا را در چشمانداز نسل امروز به تصویر کشد.
در این گزارش تلاش شد بقاع متبرکه«بیبی شهربانو»، «حلیمه و رحیمه خاتون»، «آمنه خاتون» و «زبیده خاتون» از بانوان و ذریه خاندان عصمت و طهارت و سلاله ارزشمند ائمه(علیهم السلام) که مزار آنها در شهر قزوین قرار دارد، معرفی شود.
امامزاده بیبی شهربانو(س)
بقعه متبرکه بیبی شهربانو(س) از نوادگان امام جعفر صادق(ع) بشمار میرود و برخی نیز وی را دختر امام موسی کاظم (ع) میدانند، حرم مطهر این امامزاده در خیابان تهران قدیم قزوین و کوچه بیبی شهربانو واقع شده است که جزء محله راه چمان محسوب میشود.
مساحت عرصه بنای بقعه در 600 مترمربع با زیربنای در حدود 300 مترمربع است، در دو طبقه همکف و زیرین مورد استفاده زائران قرار میگیرد.
از سبک وضع بنا برمیآید که هسته اصلی آن در دوره ساسانی ساختهشده باشد و در سده چهارم(عهد آلبویه) از آن برای آرامگاه استفاده شده و قسمتهایی به آن افزودهشده است. این بقعه شامل یک حرم کوچک چهارگوش است با ابعادی در حدود 3/25 متر و مدخل اصلی آن رو به مشرق است و دارای سردری است متعلق به روزگار صفوی، اما گنبد کاشیکاری و برخی گچبریها و تزیینات آن از آثار دوره قاجار است.
در داخل بقعه صندوقی از چوب مشبک قرار گرفته است و زیارتنامهای در آن قرار دارد که نام صاحب بقعه در آن شهربانو بنت موسی بن جعفر ذکر شده است.
در جنوب حرم نیز اتاق طویل و مسدودی در جهت شرقی – غربی قرار دارد که احتمال دادهاند متعلق به دوره ساسانی باشد. در شمال بنا نیز مسجد یا رواقی از دوره قاجاریه وجود دارد.
این بنا از آجر ساختهشده و سقف آن نیز طاقی آجری دارد که از خارج آن را با آهن سفید پوشاندهاند. ضریح فلزی در طبقه زیرین نصب گردیده است که مردم برای زیارت به آنجا میروند.
این مجموعه محوطهای است مستطیل شکل(شمالی-جنوبی)، به طول 33 متر و عرض 22 متر که با دیواری سنگی متعلق به سده چهارم(بوییان و سلجوقی) محصور شده و از شمال به کوهستان محدود میشود. در بخش جنوبی آن چند بنای محکم سنگی با پوشش گنبدی از سنگ و آجر وجود دارد.
در پایین پلههای بقعه بیبی شهربانو در سمت راست، غاری به چشم میخورد که مدخل تنگ و باریکی دارد. مردم در داخل این غار برای نذر شمع روشن میکنند.
امامزاده آمنه خاتون یا امینه خاتون(س)
یکی از زیارتگاههای قدیمی شهر قزوین بقعه امامزاده آمنه خاتون یا امینه خاتون است. اهالی از او بهعنوان دختر امام جعفرصادق(ع) یاد میکنند، اما در برخی منابع او را دختر امام موسی کاظم علیهالسلام معرفی کردهاند.
مدرکی مکتوب از صاحب مدفن در بنا وجود ندارد از اینرو به نظر میرسد شخصیت مدفون در این بقعه، سیّده آمنه دختر ابی علی محمّدالاصغر ابن احمد سکین السرماورد بن جعفر بن محمّدالاکبر بن زیدالشهید بن امام زین العابدین علیه السلام است که با پنج واسطه، نسب به امام سجّاد علیهالسلام میرساند. پدر بزرگوارش امامزاده جلیل القدرسیدعلی اصغر (علیهالسلام) مدفون در روستای زرآباد قزوین است که به اتفاق برادر امامزاده آمنه خاتون در آن مکان در قرن چهارم به شهادت رسیدهاند.
امامزاده آمنه خاتون در قزوین از دیرباز محل زیارت و عبادت مؤمنین و نیز برگزاری بسیاری از مراسم آئینی در قزوین و حتی مرکز تجمع به مناسبتهای مختلف مذهبی بوده است و امروز نیز همچنان برنامههای مذهبی و فرهنگی گوناگونی در آن آستان مقدس برگزار میشود، بهویژه آئین عزاداری محرم و صفر در این بقعه شریف از شهرت برخوردار است.
شکل ظاهری بنای آرامگاه آمنه خاتون متعلق به دوره صفویه به «صورت مخروطی و قسمت پایین ساختمان از سنگهای صاف و روسازی آن از کاشیهای رنگارنگ است. در ورودی آن رو به جنوب است و داخل حرم در یک قسمت صندوق کوچک است. در این مقبره چاه عمیق مقدس و مورد احترامی است که گویا متجاوز از چهل متر گودی آن است سابقاً مردم برای حوائج خود عریضه به نام حضرت صاحبالزمان مینوشتند و به آن چاه میانداختند.
نقشه هسته اصلی و داخلی بقعه حرم هشتضلعی است و در هر یک از اضلاع هشتگانه آن طاق نمایی با قوس کلیلی(یک نوع قوس کمخیز ایرانی بدون تیزِی) اجرا شده است. پوشش بقعه به یاری کاربندیهای میان قوسها انجامگرفته و سقف گنبد به شکل ستارهای هشت پر را عرضه میکند. محرابی با تزئینات مقرنس در آن وجود دارد. گنبدی شلجمی با پوشش کاشیهای تزئینی آن متعلق به دوره قاجاریه است.
هیچگونه تزئینی بهجز یک پنجره مشبک گچی زیبا در درون بقعه اجرا نشده است. در نمای خارج، بقعه بهصورت یک برج استوانهای شکل که گنبدی بر فراز آن است دیده میشود. نمای شمالی بنا روشنگر آن است که بعد از ساختن هسته مرکزی یعنی برج استوانهای شکل در دو جانب آن دو واحد دیگر بنا کردهاند.
بنای جانب راست یا شرقی رواق مستطیل شکل است که سقف آن به کمک قوسهای آجری پوشیده شده است و بخشی از بدنه استوانهای بقعه در آن دیده میشود. رواق مزبور از افزودههای دوران قاجار است که از آن با ورودی کم ارتفاعی به بقعه راه مییابند اطراف آن را با قطعه سنگهایی نظیر نمای استوانهای خود بقعه پوشش کردهاند.
در جانب غرب نیز در چند دهه پیش شبستان مستطیل شکلی ساختهاند که همچنان قسمتی از دیوار بدنه استوانهای شکل بقعه در آن دیده میشود، در نمای بخش مرکزی در زیر گنبد در دو ردیف نخست با آجرهای لعابدار و در بالای آن به بلندی 80 سانتیمتر با کاشی هفترنگ و نگارههای گیاهی، بدنه یا گردنی گنبد تزئین شده است، در صحن چند قبر قدیمی هنوز برجا مانده است که دو سنگقبر با تاریخهای 1140 و 1183 هـ.ق شناساییشده است.
این بقعه متبرکه که تا چند دهه پیش در محوّطه گورستان محله پنبه ریسه قرار داشت در خیابان طالقانی، خیابان ملکآباد امروز شهر قزوین قرار دارد. حسینیهای وسیع در قسمت غرب بنای بقعه و تعدادی زائرسرا نیز اخیراً در سمت غرب صحن بقعه برای رفاه حال زائران محترم احداث شده است.
امامزاده بیبی زبیده خاتون(س)
آستان مقدس امامزاده بیبی زبیده خاتون(س) از نوادگان موسی بن جعفر(ع) در محله بازارچه خیابان شهدا(سپه) قزوین واقع شده است. به اعتقاد اهالی مدفون در این بقعه از نوادگان امام موسی الکاظم(علیهالسلام) و دختر آمنه خاتون(علیها السلام) است و برخی دیگر خفته در مزار را از نوادگان حضرت امام جعفر صادق(علیهالسلام) میدانند.
بنای بقعه ساده و فاقد تزئینات بوده و دارای ضریح فلزی که با هنرمندی استاد پرورش ساختهشده بر روی مرقد مطهر است. در جانب شرقی صحن و بنای مسجد آن در قسمت شمال قرار دارد. حرم امامزاده عبارت است از چهار گوشهای که به کمک فیلپوشهایی که از کف آغاز شده، پوشش آن انجام گرفته است. نمای مسجد، از جانب صحن، از زیبایی خاصی برخوردار است و از سه طاقنما با قوس نعل اسبی و ارسیهای چوبی تشکیل یافته است.
در لچکیها دارای تزئینات محفلی است، آجرهای سفالی دایره شکلی با نقش ستاره کار شده و روی جرزهای دو طرف طاقنماها نیز آجرهای نقش برجسته با طرح ترنج لوزی شکل به چشم میخورد، شبستان مسجد در وسط دارای سه ستون حجیم و استوار آجری است.
دو حسینیه در مجموع به مساحت 400 مترمربع در این آستان مقدس ایجاد شده است که حسینیه اول به مساحت 200 مترمربع که در سال 80 در محل بقعه احداث و دومی در قسمت سرداب آن حضرت به مساحت 200 تحتعنوان زینبیه در سال 91 احداث شد. بنای این بقعه از دیماه سال 1388 بهطور کامل مورد مرمت، بازسازی و اجرای طرح توسعه در فازهای متعدد قرار گرفته است.
برگزاری مراسم شام غریبان سید سالار شهیدان در شب آخر عزاداری هر سال در قزوین در آستان مقدسه بیبی زبیده خاتون(س) برگزار میشود و این آئین مذهبی در این بقعه در قزوین از شهرت خاصی برخوردار است.
امامزاده حلیمه و رحیمه خاتون(س)
بقعه متبرکه امامزاده حلیمه خاتون(س) منسوب به دختر گرامی موسی بن جعفر(ع) در بخش مرکزی، شهر قزوین خیابان سلام گاه و خیابان بوعلی و در کوچه شهید فرامرزی(زر گره کوچه) شیشهگرهای شهر قزوین واقع است. قبر امامزاده در سهطبقه با سنگ مرمر تزیین شده و بر روی سنگقبر کتیبه ذیل حجاریشده است: هذا المرقد المنور و مضجع الشریف لبنتی الإمام موسی بن جعفر الصادق علیهالسلام، السیدتین حلیمه خاتون و رحیمه خاتون سلاماللّه علیها، دفنتا فی هذا المکان الشریف تاریخ الوضع فی سنة 1424 ه. ق.
بنای پیشین که از خشت و گل بود در سالیان قبل تخریب شد و بجای آن بنای با شکوهی پیریزی گشت که دارای گنبد، گلدسته، ایوان، ضریح و سرداب است. سیّد محمّد علی گلریز درباره بنای قدیم آن چنین مینویسد: «حلیمه خاتون را دختر موسی بن جعفر علیهالسلام میدانند. بقعه آن در کوی در کوشک، انتهای زرگره کوچه است و به محوطهای میپیوندد که سالیان پیش گورستان بود و اکنون در آنجا کسی را دفن نمیکنند و از صورت قبرستان خارجشده است. این مقبره در شمال محوطه گورستان متروک قرار دارد و دارای حیاط کوچکی است. خود آرامگاه دارای هیچگونه تکلفاتی نیست.ساختمان آن از آجر و خشت و با گچ سفید شده و یک صندوق چوبی نیز در وسط است. کف حرم با آجر کاشی مفروش است. این بقعه هم دارای موقوفهای نیست.»
بنای این بقعه سال 1377 در اجرای طرح جامع بازسازی شد و مرقد مطهر در سردابی به مساحت 70 مترمربع بوده که فضای درون آن به هنرهای کاشیکاری، آجرکاری و خوشنویسی تزئین شده است. ایوان بقعه رو بهجانب جنوب غرب قرار دارد و توسّط سه پلکان از کوچه به مدخل آن راه مییابد. این ایوان به ابعاد 4×20/2 و ارتفاع تقریبی 8 متر است که سراسر با کاشیهای لاجوردی در زمینه گلوبوته و آیات قرآنی تزیینشده است. در پیشانی ایوان بر روی یک ردیف کاشی گرهای سبز با خط خوش نستعلیق نوشتهشده: «بقعه متبرکه حضرت حلیمه خاتون علیهالسلام سال 1377 ه. ش.»
در وسط اتاق مرقد، ضریح بسیار عالی از جنس آبطلا و نقره قرار دارد که بر روی سکوی 25 سانتیمتری نصبشده و بر روی درِ آن متن ذیل قلمزنی شده است: «ضریح مطهر حضرت حلیمه خاتون بنت موسی بن جعفر که در چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری قائد عظیم الشان امام خمینی(ره) در سال 1402 هجری قمری به همت هیئت امنا نصب شده قلمزنی علی خسروانی، نجاری نعمتالله حیدر زاده.»
حسینیهای به وسعت 170 مترمربع در قسمت شرقی حرم احداث شده و تزئینات آن بهویژه کتیبه فوقانی دورادور بنا با اشعاری فارسی که با خط نستعلیق بر روی کاشیهای خشتی آبیرنگ نوشتهشده است، در خور توجه است.
مقبره حلیمه خاتون مربوط به دوره قاجار در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۵۹۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
«رقیه ملاحسنی»، خبرنگار ایسنا منطقه قزوین
انتهای پیام
این مطلب بدون برچسب می باشد.
تمامی حقوق این سایت مربوط به تیم نجف آبادنیوز است.
طراحی سایت : نجف آبانیوز